Przewodnik - przygotowanie do operacji endometriozy
Decyzja o operacji endometriozy to ważny krok w kierunku poprawy jakości życia i zmniejszenia dolegliwości związanych z tą chorobą. Choć sama procedura chirurgiczna może być kluczowa, to odpowiednie przygotowanie organizmu przed zabiegiem ma bezpośredni wpływ na przebieg operacji, szybkość gojenia i wyniki długoterminowe. Warto rozpocząć ten proces już na kilka miesięcy przed planowaną operacją, aby zmaksymalizować szanse na powodzenie. Dieta, suplementacja, zmiana stylu życia i techniki zarządzania stresem mogą znacząco poprawić Twoje wyniki. Jak odpowiednio się przygotować?Trzy miesiące przed operacją - dieta przeciwzapalna jako fundamentEndometrioza jest chorobą o podłożu zapalnym, dlatego na trzy miesiące przed operacją warto wprowadzić dietę przeciwzapalną, która pomaga ograniczyć stan zapalny, złagodzić ból, poprawić funkcjonowanie układu rozrodczego oraz przygotować organizm do stresu związanego z zabiegiem operacyjnym.Dieta przeciwzapalna:Co ograniczyć w diecie:Ruch i nawodnienie w tym okresieAktywność fizyczna wspiera przepływ krwi, zmniejsza stany zapalne i obniża poziom estrogenów. Staraj się o min. 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo - chodzenie, joga, pływanie czy pilates. Intensywne ćwiczenia mogą zaostrzać objawy, dlatego słuchaj swojego ciała.Pij 8-10 szklanek wody dziennie (2-2,5 litra). Woda wspiera przepływ krwi, trawienie, eliminację toksyn i utrzymuje zdrową elastyczność skóry, która będzie goić się po operacji.Fizjoterapia uroginekologiczna Warto udać się fizjoterapeutki uroginekologicznej w celu zniwelowania nadmiernych napięć mięśniowych w obrębie dna miednicy, bioder, dolnego odcinka pleców i brzucha. Fizjoterapeutka nauczy Cię świadomości ciała i kontroli nad oddechem. Ważne jest abyś nauczyła się oddychać torem dolnożebrowym, odpowiednio pracować z przeponą. Fizjoterapeutka nauczy Cię bezpiecznych pozycji na poruszanie się po operacji, aby zmniejszyć obciążenie brzucha, czy naruszenie ran pooperacyjnych. Fizjoterapeutka uczy jak dbać o blizny - mobilność blizn, zmiejszenie zrostów tkanek i przyśpiesza regenerację. Nauczy Cię również rozładowania napięcia w układzie nerwowym poprzez oddech i pracę z dotykiem. Warto wybrać fizjoterapeutkę, która prowadzi terapię z wykorzystaniem technologii INDIBA. Trzy tygodnie przed operacjąOdstaw wszystkie suplementy diety, w tym omega-3. Niektóre z nich mogą mieć wpływ na krzepnięcie krwi i stwarzać ryzyko nadmiernego krwawienia.Tydzień przed operacją - dieta wysokobiałkowa1. Zwiększ podaż białka (1,5-1,8 g/kg masy ciała dziennie)Takie przygotowanie metaboliczne zmniejsza ryzyko powikłań i przyspiesza regenerację po zabiegu.Najlepsze źródła białka w tym okresie:Jeśli trudno pokryć zapotrzebowanie na białko, możesz sięgnąć po napoje wysokobiałkowe (np. Nutridrink Protein, Fresubin Protein, Ensure). Wybieraj preparaty zawierające:2. Dieta lekkostrawnaDieta lekkostrawna ma za zadanie odciążyć układ pokarmowy, zmniejszyć ryzyko wzdęć i zalegania treści jelitowej oraz przygotować organizm do znieczulenia i gojenia po zabiegu. W kontekście endometriozy jest szczególnie ważna, ponieważ pomaga ograniczyć stan zapalny, ból i dyskomfort w obrębie jamy brzusznej. Wprowadzenie jej na około tydzień przed operacją ułatwia późniejsze przejście na dietę ubogoresztkową i przyspiesza rekonwalescencję.3. Leki przeciwzakrzepoweJeśli przyjmujesz preparaty rozrzedzające krew, skonsultuj z lekarzem prowadzącym konieczność czasowego odstawienia ich przed operacją. Być może będzie to konieczne już wcześniej. Zazwyczaj:Każdorazowo decyzję o modyfikacji leczenia musi podjąć lekarz - nie odstawiaj leków samodzielnie.Dwa dni przed zabiegiemNa dwa dni przed zabiegiem stosuj dietę lekkostrawną o niskiej zawartości błonnika (ubogoresztkową). To znaczy, że nadal obowiązują zasady lekkostrawnego odżywiania (gotowanie, duszenie, unikanie smażenia i tłustych potraw), ale ubogoresztkowa dieta to jeszcze mocniejsze ograniczenie błonnika. Warzywa i owoce spożywaj tylko w formie gotowanej, przetartej lub jako musy i przeciery. Wyklucz produkty pełnoziarniste, surowe warzywa i owoce, nasiona, orzechy i pestki.Celem jest maksymalne oczyszczenie jelit przed zabiegiem.Dwa dni przed operacją przyjmij 1 buteleczkę leku Eziclen (na receptę), a kolejną - dzień przed zabiegiem. Eziclen działa przeczyszczająco i służy do oczyszczenia jelit przed zabiegiem, dlatego po jego wypiciu, jeśli jest to możliwe, zostań w domu. Preparat zaczyna działać w ciągu kilku godzin, powodując częste wypróżnienia.Po każdej dawce pij dużo klarownych płynów (ok. 1–1,5 litra), takich jak: woda niegazowana, herbata ziołowa, klarowny bulion lub rozwodniony sok jabłkowy - to zapobiega odwodnieniu i wspiera skuteczne oczyszczenie.Takie lub podobne zalecenia powinnaś otrzymać od lekarza, który będzie Cię operował. Dzień przed operacjąKontynuuj tę samą dietę lekkostrawną i ubogoresztkową.Zjedz ostatni posiłek około godziny 18:00-19:00, unikaj napojów gazowanych i ciężkostrawnych potraw.Niegazowaną wodę możesz pić do 6 godzin przed zabiegiem.Dzień zabiegu Nie spożywaj posiłków ani napojów.Zadbaj o pełne zdrowie. Jeśli masz objawy infekcji, opryszczkę, objawy przeziębienia lub gorączkę, poinformuj o tym lekarza - w takiej sytuacji zabieg będzie przełożony. Czas od stosowania antybiotyków do operacji to minimum 2 tygodnie.Wykonaj lewatywę oczyszczającą. Jeśli Twój zabieg zaplanowano na godziny poranne, wykonaj ją poprzedniego wieczoru.Zalecenia przedoperacyjne mogą różnić się w zależności od szpitala lub kliniki, m.in. ze względu na stosowanie różnych środków przeczyszczających. Dlatego przed zabiegiem skonsultuj się z lekarzem, aby uzyskać indywidualne i dokładne wytyczne dotyczące przygotowania do operacji.SuplementacjaOdpowiednio dobrana suplementacja w okresie przed operacją może znacząco wspomóc regenerację organizmu i poprawić wyniki zabiegu.Witamina DNiski poziom witaminy D wiąże się z większym ryzykiem endometriozy i nasileniem objawów. Witamina D moduluje odpowiedź immunologiczną i zmniejsza markery zapalenia (CRP). Zalecane jest sprawdzenie poziomu witaminy D we krwi przed operacją, aby dobrać odpowiednią dawkę. Witaminę D przyjmuj z posiłkiem zawierającym tłuszcz dla lepszego wchłaniania.
Kwasy omega-3Kwas eikozapentaenowy (EPA) to naturalny związek o działaniu przeciwzapalnym - hamuje syntezę prozapalnych prostaglandyn, które odpowiadają za ból miednicy. Badania wskazują, że regularne spożycie kwasów omega-3 zmniejsza ryzyko rozwoju endometriozy oraz nasilenie dolegliwości bólowych związanych z chorobą. Jednak na około trzy tygodnie przed operacją należy ograniczyć suplementację omega-3, ponieważ może ona wpływać na krzepnięcie krwi. N-acetylocysteina (NAC) N-acetylocysteina (NAC) wykazuje korzystne działanie u kobiet z endometriozą - zmniejsza rozmiar endometriom (torbieli zawierających tkankę endometrialną), łagodzi ból miednicy i bóle miesiączkowe oraz obniża poziom markera CA-125. Działa jako silny przeciwutleniacz, wspierając proces detoksykacji i regeneracji komórek. NAC jest uznawany za bezpieczny i dobrze tolerowany, jednak aby uzyskać efekt terapeutyczny, warto rozpocząć jego stosowanie co najmniej 2-3 miesiące przed planowaną operacją.Magnez
Magnez to naturalny relaksant mięśni, który pomaga zmniejszyć skurcze, napięcie oraz wspiera sen - wszystkie te czynniki są kluczowe dla regeneracji i gojenia. Badania pokazują, że kobiety z endometriozą częściej mają niedobory magnezu. Najlepiej przyswajalne formy to glicynian magnezu (działa dodatkowo uspokajająco) oraz jabłczan magnezu. Przyjmuj wieczorem na 1-2 godziny przed snem. Na około trzy tygodnie przed operacją ogranicz dawkę do 150–200 mg dziennie, aby uniknąć działania przeczyszczającego.Witaminy C i EWitaminy C i E działają antyoksydacyjnie, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym --jednym z mechanizmów rozwoju endometriozy. Suplementacja tych witamin przez kilka miesięcy wykazuje korzystny wpływ na zmniejszenie objawów bólowych i stanu zapalnego. Witamina C dodatkowo wspiera syntezę kolagenu, niezbędnego do gojenia ran pooperacyjnych. Na trzy tygodnie przed operacją odstaw suplementację.Cynk
Cynk jest niezbędny do gojenia ran, syntezy białek i prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. U kobiet z endometriozą często obserwuje się niższy poziom cynku niż u kobiet zdrowych. Przyjmuj preparaty z cynkiem wieczorem, nie łącząc ich z wapniem (który ogranicza jego wchłanianie). Szczególnie ważne jest utrzymanie odpowiedniego poziomu cynku w okresie pooperacyjnym przez ok. 4-6 tygodni po zabiegu.Probiotyki
Zaburzenia mikrobioty jelitowej (tzw. dysbioza) mogą nasilać objawy endometriozy. Probiotyki zawierające szczepy Lactobacillus gasseri i Bifidobacterium longum pomagają przywrócić równowagę flory jelitowej, wspierają metabolizm estrogenów i odporność organizmu. Stosuj je co najmniej 2 tygodnie przed operacją i kontynuuj przez 4-6 tygodni po zabiegu. Przechowuj w lodówce i nie przyjmuj równocześnie z antybiotykami (najlepiej w odstępie kilku godzin). Skonsultuj ze swoim lekarzem. Być może będzie potrzeba wcześniejszego odstawienia. Preparaty immunonutritionalne (nutridrinki z argininą)Specjalistyczne preparaty żywieniowe, takie jak Nutridrink Protein, Fresubin Protein lub Ensure, zawierają argininę - aminokwas wspierający gojenie ran, krążenie i syntezę kolagenu. Badania wykazują, że stosowanie preparatów immunonutricyjnych w tygodniu poprzedzającym operację zmniejsza ryzyko powikłań i przyspiesza regenerację. Pij 1-2 buteleczki dziennie w tygodniu przed zabiegiem jako uzupełnienie diety.Czego unikać tydzień przed operacjąMindfulness: przygotowanie psychiczne i emocjonalneStres przed operacją jest naturalny, ale chroniczny stres nasila zapalenie, pogarsza sen i zmniejsza zdolność gojenia. Techniki mindfulness (uważności) pomagają złagodzić lęk oraz przygotować umysł do zabiegu.Praktyki, które możesz wypróbować:Zaraz przed operacją (ostatni tydzień) unikaj intensywnych ćwiczeń i emocji - skoncentruj się na rozciąganiu. Skorzystaj z aplikacji, które mogą Ci pomóc. Aplikacje wspierające mindfulness: Headspace, Insight Timer, Calm - wiele z nich ma specjalne sekwencje dla pacjentów przygotowujących się do operacji.Idealne jest rozpoczęcie praktyk 4-6 tygodni przed operacją, ale nawet kilka tygodni może przynieść korzyści. Regularna praktyka (nawet 5-10 minut dziennie) jest ważniejsza niż długość pojedynczej sesji.PodsumowaniePrzygotowanie do operacji endometriozy to inwestycja w siebie. Każdy element - dieta, suplementacja, sen, mindfulness i ruch mogą wspomóc odpowiednie przygotowanie się do operacji i szybszej regeneracji po zabiegu. Ważne, aby przygotować zarówno ciało jak i umysł. Pamiętaj, że każda kobieta jest inna, dlatego zawsze dostosuj te zalecenia do swoich indywidualnych potrzeb i konsultuj wszystkie decyzje medyczne z lekarzem prowadzącym i zespołem chirurgicznym.Autorka tekstu: Barbara Stec - dietetyczka Bibliografia